Gökten Yağan Buz Topları: Dolu Nasıl Oluşur?
Dolu, genellikle şiddetli fırtına (oraj) bulutları içinde oluşan ve katı buz parçacıkları şeklinde yağan bir yağış türüdür. Dolu tanelerinin boyutu, bezelye tanesinden greyfurt büyüklüğüne kadar değişebilir.
Güçlü Yükseltici Hava Akımları: Dolu oluşumunun anahtarı, fırtına bulutunun (kümülonimbus) içindeki çok güçlü yükseltici hava akımlarıdır ("updraft"). Bu akımlar o kadar güçlüdür ki, yağmur damlalarını defalarca bulutun donma seviyesinin çok üzerine taşıyabilirler.
Katmanlı Büyüme Süreci: Süreç, bulutun soğuk üst kısımlarında küçük bir buz kristali veya donmuş bir yağmur damlası (dolu embriyosu) ile başlar. Güçlü yükseltici akımlar, bu küçük buz parçasını yukarı doğru taşır. Yükselirken, aşırı soğumuş su damlacıkları (sıvı halde ancak 0°C'nin altındaki su damlaları) bu embriyoya çarpar ve anında donarak yeni bir buz katmanı oluşturur. Dolu tanesi ağırlaşınca aşağı düşmeye başlar, ancak güçlü yükseltici akım onu tekrar yukarı fırlatır. Bu yukarı-aşağı döngü her tekrarlandığında, dolu tanesi üzerine yeni bir buz katmanı eklenerek büyür. Bir dolu tanesi kesildiğinde, tıpkı bir soğan gibi, bu katmanlı büyüme yapısı görülebilir.
Yere Düşüş: Dolu tanesi, nihayet yükseltici hava akımının onu taşıyamayacağı kadar ağırlaştığında veya fırtınanın daha zayıf bir bölgesine sürüklendiğinde yer çekimi etkisiyle yere düşer. Dolu tanesinin büyüklüğü, fırtınanın yükseltici akımlarının ne kadar güçlü olduğuna ve dolunun bulut içinde ne kadar süre kaldığına bağlıdır.