Gökyüzündeki Elektrik Santrali: Şimşek ve Gök Gürültüsü Nasıl Oluşur?
Şimşek, fırtına bulutları (kümülonimbus) içinde, bulutlar arasında veya bulut ile yeryüzü arasında meydana gelen devasa bir elektrostatik boşalmadır. Gök gürültüsü ise bu elektrik boşalmasının yarattığı ses dalgasıdır.
Yük Ayrışması: Fırtına bulutlarının içinde, hava akımları nedeniyle su damlaları ve buz kristalleri sürekli olarak birbirine sürtünür. Bu sürtünme, statik elektrik yükü birikmesine neden olur. Genellikle, daha hafif olan pozitif yüklü buz kristalleri bulutun üst kısımlarına yükselirken, daha ağır olan negatif yüklü su damlaları ve dolu taneleri bulutun alt kısımlarında toplanır. Bu durum, bulut içinde dev bir pil gibi, pozitif ve negatif kutuplar oluşturur.
Elektrik Boşalması (Şimşek): Bulut içindeki veya bulut ile yeryüzü arasındaki potansiyel farkı (voltaj) yeterince büyüdüğünde, hava artık bir yalıtkan olarak dayanamaz. Elektronlar, bu potansiyel farkını dengelemek için dev bir kıvılcım halinde, inanılmaz bir hızla pozitif yüklü bölgelere doğru akar. İşte bu devasa elektrik akımını biz "şimşek" olarak görürüz.
Şok Dalgası (Gök Gürültüsü): Şimşek kanalı, Güneş'in yüzeyinden bile daha sıcak olabilir (yaklaşık 30.000°C). Bu aşırı ısı, etrafındaki havayı saniyenin binde birinden daha kısa bir sürede aniden ve patlama şeklinde genleştirir. Havanın bu ani genleşmesi, bir şok dalgası yaratır. İşte bu şok dalgasının sesini biz "gök gürültüsü" olarak duyarız. Işık sesten çok daha hızlı hareket ettiği için, önce şimşeği görür, bir süre sonra da gök gürültüsünü duyarız.