Okyanusun Yıkıcı Gücü: Tsunami Nasıl Oluşur?
Tsunami, genellikle okyanus tabanında meydana gelen büyük ve ani bir dikey yer değiştirme sonucu oluşan dev dalga serisidir. Tsunamilerin en yaygın nedeni, okyanus altındaki büyük depremlerdir.
Tetikleyici: Deniz Altı Depremleri: Tsunamilerin yaklaşık %80'i, bir tektonik levhanın diğerinin altına daldığı "dalma-batma zonlarında" meydana gelen büyük depremler (genellikle 7.5 büyüklüğünden fazla) tarafından tetiklenir. Deprem sırasında, üstteki levha aniden yukarı doğru fırlayarak veya aşağı doğru çökerek, üzerindeki devasa su kütlesini de dikey olarak hareket ettirir.
Dalganın Yayılması: Yer çekimi bu kabaran veya çöken suyu tekrar dengelemeye çalışırken, enerji her yöne doğru yayılan ve açık okyanusta bir jet uçağı hızına (saatte 800 km) ulaşabilen uzun dalga boylu bir dalga serisi oluşturur. Açık okyanusta bu dalgaların yüksekliği genellikle bir metreden azdır ve gemiler tarafından fark edilmeyebilir. Ancak dalga boyları yüzlerce kilometre olabilir.
Kıyıya Vuruş (Shoaling Etkisi): Tsunami dalgaları sığ kıyı sularına yaklaştıkça, deniz tabanıyla sürtünme nedeniyle hızları yavaşlar. Ancak enerjileri aynı kaldığı için, yavaşlayan dalganın enerjisi dikey yönde birikmeye başlar ve dalga yüksekliği onlarca metreye ulaşabilir. Bu durum, karada büyük yıkıma neden olan dev bir su duvarı yaratır. Deniz altı volkanik patlamaları ve büyük heyelanlar da tsunamiye neden olabilir.