Antik İran'ın Törensel Başkenti: Persepolis
Persepolis, günümüz İran'ının güneybatısındaki Şiraz kenti yakınlarında yer alan ve Ahameniş İmparatorluğu'nun (MÖ 550-330) görkemli törensel başkentidir. Kelime anlamı "Perslerin Şehri" olan Persepolis, İmparator I. Darius tarafından MÖ 515 civarında inşa ettirilmeye başlanmış ve halefleri I. Serhas ve I. Artaserhas tarafından genişletilmiştir. Şehir, imparatorluğun büyüklüğünü ve gücünü sergilemek amacıyla tasarlanmıştır.
Mimarisi ve Yapıları: Persepolis, devasa bir taş teras üzerine kurulmuştur. Kompleks, büyük tören salonları, saraylar ve idari binalardan oluşur. En önemli yapılar arasında, 72 sütunlu devasa kabul salonu olan "Apadana Sarayı", 100 sütunlu "Taht Salonu" ve imparatorluğun dört bir yanından gelen halkların, krala hediyelerini sunduğu sahnelerin kabartmalarla işlendiği merdivenler bulunur. Bu kabartmalar, Ahameniş sanatı ve kültürü hakkında paha biçilmez bilgiler sunar.
Törensel Merkez: Persepolis, sürekli yaşanan bir başkentten çok, özellikle Nevruz (Bahar Bayramı) gibi önemli festivallerde ve törenlerde kullanılan bir merkezdi. İmparatorluğun dört bir yanından gelen temsilciler, burada imparatora bağlılıklarını sunar ve hediyelerini takdim ederlerdi. Şehir, Ahameniş krallarının gücünün, zenginliğinin ve çok kültürlü yapısının bir vitriniydi.
Yıkılışı ve Mirası: MÖ 330 yılında, Büyük İskender, Ahameniş İmparatorluğu'nu fethettikten sonra Persepolis'i yakıp yıkmıştır. Bu yıkımın, Perslerin Atina'yı yakmasına bir misilleme mi, yoksa bir kaza mı olduğu hala tartışılmaktadır. Bu büyük yıkıma rağmen, devasa sütunların, kapıların ve taş kabartmaların kalıntıları günümüze ulaşmıştır. UNESCO Dünya Mirası Listesi'nde yer alan Persepolis, Antik İran'ın ve dünyanın en önemli arkeolojik alanlarından biri olarak kabul edilir.