Borç Almanın Bedeli, Tasarrufun Ödülü: Faiz Oranı Nedir?
Faiz oranı, en basit tanımıyla, borç alınan paranın kullanım bedeli veya tasarruf edilen paranın getirisidir. Ekonomi politikalarının en önemli araçlarından biri olan faiz oranları, merkez bankaları tarafından belirlenir ve tüketim, yatırım ve tasarruf kararlarını doğrudan etkiler.
Borç Alan İçin Faiz: Bir kişi veya kurum borç aldığında (kredi çektiğinde), anaparanın yanı sıra, bu parayı belirli bir süre kullanma ayrıcalığı için bir bedel öder. Bu bedel faizdir. Faiz oranı, bu bedelin anaparaya olan yüzdesel oranıdır.
Tasarruf Eden İçin Faiz: Bir kişi parasını bankaya mevduat olarak yatırdığında, aslında parasını bankaya ödünç vermiş olur. Banka bu parayı başkalarına kredi olarak verir ve bu işlemden kar elde eder. Banka, sizin paranızı kullanmasının karşılığı olarak size bir getiri öder. Bu getiri de faizdir.
Merkez Bankası ve Politika Faizi: Bir ülkedeki faiz oranlarını temelden etkileyen oran, merkez bankasının belirlediği "politika faizi"dir. Merkez bankası, bankalara borç verirken bu faiz oranını kullanır. Enflasyonu kontrol altına almak için genellikle faiz oranlarını artırır. Yüksek faiz, borçlanmayı pahalılaştırıp tasarrufu cazip hale getirerek piyasadaki para miktarını azaltır ve harcamaları yavaşlatır. Ekonomiyi canlandırmak istediğinde ise faiz oranlarını düşürerek borçlanmayı ve yatırımı teşvik eder.