"Hayatta Kalma Yanlılığı" (Survivorship Bias) Nedir?
"Hayatta kalma yanlılığı", sadece bir süreçten başarıyla geçen ("hayatta kalan") insanlara, şirketlere veya nesnelere odaklanıp, başarısız olanları göz ardı etme eğiliminden kaynaklanan mantıksal bir hatadır. Bu durum, yanlış sonuçlara ve aşırı iyimser tahminlere yol açabilir.
En klasik örneği, II. Dünya Savaşı'nda hasar analizidir. Ord, üsse geri dönen uçakların en çok hasar alan yerlerini (kanatlar, gövde) zırhla güçlendirmeyi düşündü. Ancak istatistikçi Abraham Wald, asıl güçlendirilmesi gereken yerlerin, geri dönen uçaklarda hiç hasar olmayan yerler (motor, kokpit) olduğunu belirtti. Çünkü o bölgelerden vurulan uçaklar zaten hiç geri dönememişti. Sadece "hayatta kalanları" incelemek, yanlış bir sonuca götürüyordu. Benzer şekilde, sadece başarılı girişimcilerin hikayelerini dinleyerek girişimciliğin kolay olduğunu düşünmek veya sadece 100 yaşına kadar sigara içmiş birini örnek göstererek sigaranın zararsız olduğunu iddia etmek de bu yanlılığın birer örneğidir.
Kelimeler: hayatta kalma yanlılığı, survivorship bias, mantıksal safsata, istatistik, bilişsel yanlılık, abraham wald
İlgini Çekebilir
Faydacılık (Utilitaryanizm) Nedir?
Faydacılık (Utilitaryanizm), bir eylemin ahlaki doğruluğunun, o eylemin sonuçlarına göre belirlenmesi gerektiğini savunan, sonuç odaklı bir etik teori
Görüntüle"Haliç" (Altın Boynuz) Nedir?
Haliç, İstanbul'un Avrupa yakasını, Tarihi Yarımada (güney) ve Beyoğlu (kuzey) yakası olarak ikiye ayıran, Marmara Denizi'ne açılan, yaklaşık 7.5 kilo
GörüntüleMaya Medeniyetinin Kutsal Şehri: Chichen Itza
Chichen Itza, Meksika'nın Yucatán Yarımadası'nda yer alan ve Kolomb öncesi dönemde Maya medeniyeti tarafından kurulmuş en büyük ve en önemli şehirlerd
GörüntüleNeden Bazı İnsanlar Sesi Renk Olarak "Görür" (Sinestezi)?
Sinestezi, bir duyunun uyarılmasının, istemsiz olarak başka bir duyu algısını da tetiklediği nörolojik bir durumdur. Örneğin, bir kişi belirli bir müz
GörüntüleAğaçlar nasıl oksijen üretir?
Ağaçlar, fotosentez sırasında karbondioksit alır ve güneş ışığı yardımıyla bunu oksijene çevirir.Yapraklarındaki klorofil bu sürecin gerçekleşmesini s
GörüntüleEtçil Bitkiler (Örn: Venüs Sinek Kapanı) Böcekleri Nasıl Yakalar?
Venüs sinek kapanı gibi etçil bitkiler, genellikle besin açısından fakir topraklarda (bataklıklar gibi) yaşarlar. Topraktan alamadıkları nitrojen gibi
GörüntüleNeden Bazen Bir Şeyi Hatırlamak İçin Gözlerimizi Kapatırız?
Bir şeyi hatırlamaya çalışırken gözlerimizi kapatma veya başka bir yöne bakma eğilimi, beynin dikkatini ve bilişsel kaynaklarını daha verimli bir şeki
GörüntüleBademciklerimiz (Tonsiller) Ne İşe Yarar?
Bademcikler (tonsiller), boğazın arka tarafında, her iki yanda bulunan, lenfoid dokudan oluşmuş bir çift organdır. Vücudun bağışıklık sisteminin bir p
GörüntüleRoma Rakamları Neden Modern Matematikte Kullanılmaz?
Roma rakamları (I, V, X, L, C, D, M), Antik Roma'da geliştirilmiş ve Orta Çağ'ın sonlarına kadar Avrupa'da yaygın olarak kullanılmış bir sayı sistemid
Görüntüle"Terraforming" (Dünyalaştırma) Nedir?
Terraforming (Türkçe'de "Dünyalaştırma"), bir gezegenin veya bir uydunun atmosferini, sıcaklığını, yüzey topografyasını ve ekolojisini, insanlar için
Görüntüle