Hükümetin Ekonomik Müdahalesi: Maliye Politikası
Maliye politikası, bir hükümetin, ekonomik hedeflerine ulaşmak için kamu harcamalarını ve vergi oranlarını bir araç olarak kullanmasıdır. Para politikasının merkez bankası tarafından yürütülmesinin aksine, maliye politikası doğrudan hükümet (yasama ve yürütme organları) tarafından belirlenir ve uygulanır. Temel hedefleri arasında ekonomik büyümeyi teşvik etmek, işsizliği azaltmak ve gelir dağılımını iyileştirmek yer alır.
Maliye Politikasının Araçları: Hükümetin elinde iki ana maliye politikası aracı vardır: 1. Kamu Harcamaları: Hükümetin altyapı projeleri (yollar, köprüler, hastaneler), savunma, eğitim, sağlık ve sosyal yardımlar gibi alanlara yaptığı harcamalardır. 2. Vergiler: Hükümetin bireylerden (gelir vergisi) ve şirketlerden (kurumlar vergisi) topladığı vergilerdir. Dolaylı vergiler (KDV gibi) de bu kapsamdadır.
Genişletici (Gevşek) Maliye Politikası: Ekonomik durgunluk veya yavaşlama dönemlerinde, hükümet ekonomiyi canlandırmak için genişletici bir politika uygular. Bunu, kamu harcamalarını artırarak (örneğin, büyük bir altyapı projesi başlatarak) veya vergileri düşürerek yapar. Her iki durumda da amaç, ekonomideki toplam talebi artırmak, tüketimi ve yatırımı teşvik ederek işsizliği azaltmaktır.
Daraltıcı (Sıkı) Maliye Politikası: Ekonomi aşırı ısındığında ve yüksek enflasyon tehdidi olduğunda, hükümet ekonomiyi yavaşlatmak için daraltıcı bir politika izler. Bunu, kamu harcamalarını kısarak veya vergileri artırarak yapar. Amaç, toplam talebi düşürerek enflasyonist baskıları azaltmaktır. Maliye politikası kararları genellikle bütçe dengesini (bütçe açığı veya fazlası) ve kamu borçlanmasını doğrudan etkiler.