"Saat Hızı" (Clock Speed) Nedir?
Saat hızı (Clock speed veya clock rate), bir işlemcinin (CPU), saniyede ne kadar işlem döngüsü gerçekleştirebildiğinin bir ölçüsüdür. Genellikle Gigahertz (GHz) birimiyle ifade edilir. Bir işlemcinin temel hızını belirleyen en önemli faktörlerden biridir.
İşlem Döngüsü Nedir?: Bir işlemci, komutları yürütmek için "saat sinyali" adı verilen düzenli bir elektronik darbe kullanır. Her bir darbe, bir "saat döngüsü"nü (clock cycle) temsil eder. Bir işlemci, en basit bir komutu bile tamamlamak için birkaç saat döngüsüne ihtiyaç duyabilir. Saat hızı, bu döngülerin saniyede ne kadar hızlı gerçekleştiğini gösterir.
Gigahertz (GHz) Ne Anlama Gelir?: 1 Hertz (Hz), saniyede bir döngü anlamına gelir. Dolayısıyla, 1 Gigahertz (GHz), saniyede bir milyar saat döngüsü demektir. Örneğin, 3.5 GHz hızında çalışan bir işlemci, saniyede 3.5 milyar işlem döngüsü gerçekleştirebilir. Teorik olarak, saat hızı ne kadar yüksekse, işlemci o kadar hızlıdır çünkü belirli bir sürede daha fazla komut işleyebilir.
Tek Başına Bir Anlam İfade Etmez: Ancak, saat hızı tek başına bir işlemcinin genel performansını belirlemek için yeterli değildir. Mimarisi farklı olan iki işlemciyi sadece saat hızlarına bakarak karşılaştırmak yanıltıcı olabilir. Örneğin, daha modern bir mimariye sahip 3.5 GHz'lik bir işlemci, daha eski bir mimariye sahip 4.0 GHz'lik bir işlemciden çok daha hızlı olabilir. Çünkü modern işlemci, her bir saat döngüsünde daha fazla iş yapabilir (buna "IPC" - Döngü Başına Komut denir). Bu nedenle, performansı değerlendirirken saat hızı, çekirdek sayısı, önbellek miktarı ve mimari gibi tüm faktörleri bir arada düşünmek gerekir.