"Sonar" Sistemi Nasıl Çalışır?
Sonar (SOund NAvigation and Ranging - Sesle Seyrüsefer ve Mesafe Tespiti), su altında ses dalgalarını kullanarak, nesnelerin konumunu, mesafesini, boyutunu ve hareketini tespit etmek için kullanılan bir sistemdir. Tıpkı yarasaların veya yunusların kullandığı "ekolokasyon" prensibine dayanır.
Çalışma Prensibi: Yankıdan Konum Belirleme: Bir sonar sistemi temel olarak iki aşamada çalışır: 1. Sinyal Gönderme: Sistemin "vericisi" (transmitter), suya, genellikle insan kulağının duyamayacağı yüksek frekansta, kısa bir ses darbesi ("ping") gönderir. 2. Yankıyı Dinleme: Bu ses dalgaları, su içinde ilerler. Eğer bir nesneye (bir denizaltı, bir balık sürüsü veya deniz tabanı gibi) çarparlarsa, bir kısmı geri yansır. Bu yansıyan sese "yankı" (echo) denir. Gemideki son derece hassas bir "alıcı" (receiver), bu yankıyı tespit eder. Sistemin beyni, ses darbesinin gönderilmesi ile yankının geri dönmesi arasında geçen süreyi ölçer. Sesin sudaki hızı bilindiği için, bu süre, nesnenin mesafesini hassas bir şekilde hesaplamak için kullanılır.
Aktif ve Pasif Sonar: Aktif Sonar: Yukarıda anlatılan, kendi ses sinyalini gönderip yankısını dinleyen sistemdir. Nesnelerin konumunu, mesafesini ve yapısını hassas bir şekilde belirleyebilir. Ancak, bir sinyal yaydığı için, kendisinin de başka sonar sistemleri tarafından tespit edilmesine neden olabilir. Pasif Sonar: Kendi sinyalini göndermez; sadece su altındaki diğer sesleri (bir geminin motor gürültüsü, bir denizaltının pervanesi gibi) dinler. Gizliliğin önemli olduğu askeri operasyonlarda, düşman unsurlarını tespit etmek için kullanılır.
Kullanım Alanları: Sonar, askeri alanda (denizaltı tespiti), balıkçılıkta (balık sürülerinin yerini bulma), deniz haritacılığında (deniz tabanının haritasını çıkarma) ve batık gemi araştırmaları gibi bilimsel ve ticari birçok alanda yaygın olarak kullanılır.