Tsunamiler Nasıl Oluşur ve Normal Dalgalardan Farkı Nedir?
Tsunamiler, genellikle okyanus tabanında meydana gelen büyük ölçekli ve ani bir yer değiştirme olayı sonucu oluşur. En yaygın nedeni, deniz altındaki depremlerdir. Bir tektonik plaka diğerinin altına daldığında (dalma-batma zonu), büyük bir gerilim birikir. Bu gerilim aniden boşaldığında, üstteki plaka dikey olarak yukarı doğru fırlar ve üzerindeki devasa su kütlesini de aniden yukarı iter. Bu itilen su, yerçekimi etkisiyle her yöne yayılan ve muazzam enerji taşıyan bir dizi dalga oluşturur. Denizaltı volkanik patlamaları ve büyük toprak kaymaları da tsunamiye neden olabilir.
Tsunamiyi normal rüzgar dalgalarından ayıran temel farklar dalga boyu ve hızıdır. Normal dalgaların dalga boyu (iki tepe arası mesafe) birkaç yüz metre iken, tsunaminin dalga boyu yüzlerce kilometre olabilir. Açık okyanusta tsunami dalgasının yüksekliği genellikle bir metreden azdır ve bir jet uçağı hızında (saatte 800 km'ye kadar) ilerlediği için gemiler tarafından fark edilmez. Ancak kıyıya yaklaştıkça, deniz tabanı sığlaştığı için dalganın hızı yavaşlar. Bu yavaşlama, dalganın arkadan gelen enerjisinin öne yığılmasına ve dalga yüksekliğinin onlarca metreye ulaşarak devasa bir su duvarı halinde karaya vurmasına neden olur.