Bir Saat Nasıl Çalışır (Mekanik Saat)?
Mekanik bir saat, elektrik veya pil kullanmadan, bir dizi karmaşık dişli, yay ve kaldıraçtan oluşan bir mekanizma ile zamanı ölçer. Temel güç kaynağı, elle kurulan veya otomatik bir mekanizmayla gerilen "zemberek" adı verilen sarmal bir yaydır.
1. Güç Kaynağı (Zemberek): Kurulduğunda, zemberek potansiyel enerji depolar. Bu enerji, yavaş yavaş çözülerek saatin dişli sistemine güç verir. 2. Dişli Takımı (Tren): Zembereğin gücü, bir dizi birbirine bağlı dişliye (saat, dakika, saniye dişlileri) aktarılır. Bu dişliler, enerjiyi düzenli bir şekilde azaltarak ve hızını kontrol ederek yelkovan, akrep ve saniye kolunu hareket ettirir. 3. Eşapman (Maşa Mekanizması): Bu, saatin kalbidir ve zamanın hassas bir şekilde ölçülmesini sağlar. Eşapman, zembereğin enerjisinin çok hızlı bir şekilde boşalmasını engeller. Bunun yerine, enerjiyi küçük ve düzenli aralıklarla serbest bırakır. Bu işlem, genellikle "tik-tak" sesini çıkaran bir ileri geri hareketle olur. 4. Balans Çarkı ve Spiral Yay: Eşapman, bir balans çarkına (bir tür sarkaç gibi davranır) ve ona bağlı ince bir spiral yaya (pandül yayı) bağlıdır. Balans çarkı, sabit bir periyotta ileri geri salınır ve bu düzenli salınım, eşapmanın enerjiyi ne kadar hızlı serbest bırakacağını kontrol ederek saatin doğru hızda çalışmasını sağlar. Bu salınımlar, saniye kolunun hareketini belirler.