Bir Ülkenin Ekonomik Karnesi: GSYİH (Gayri Safi Yurt İçi Hasıla) Nedir?
Gayri Safi Yurt İçi Hasıla (GSYİH), bir ülke sınırları içerisinde, belirli bir zaman diliminde (genellikle bir çeyrek veya bir yıl) üretilen tüm nihai mal ve hizmetlerin piyasa değeridir. Bir ülkenin ekonomik büyüklüğünü ve sağlığını ölçmek için kullanılan en yaygın ve temel makroekonomik göstergedir.
Neleri İçerir, Neleri İçermez?: GSYİH, o yıl üretilmiş nihai ürünleri kapsar. Örneğin, satılan yeni bir arabanın değeri GSYİH'e dahil edilir, ancak ikinci el bir arabanın satışı dahil edilmez çünkü o zaten üretildiği yılın GSYİH'sinde sayılmıştır. Aynı şekilde, arabanın lastiği gibi "ara mallar" da nihai ürün olan arabanın fiyatına dahil olduğu için ayrıca sayılmaz. Kayıt dışı ekonomi, ev işleri ve yasa dışı faaliyetler GSYİH hesaplamalarına dahil edilmez.
Hesaplama Yöntemleri: GSYİH üç ana yöntemle hesaplanabilir ve teorik olarak hepsi aynı sonucu vermelidir: 1. Harcamalar Yöntemi: Tüketim, yatırım, devlet harcamaları ve net ihracatın (ihracat eksi ithalat) toplanmasıyla bulunur. 2. Gelir Yöntemi: Üretim faktörlerinin (emek, sermaye, toprak) elde ettiği tüm gelirlerin (ücretler, faiz, kira, kar) toplanmasıyla hesaplanır. 3. Üretim (Katma Değer) Yöntemi: Ekonomideki tüm firmaların ürettiği katma değerlerin toplanmasıyla bulunur.
Nominal ve Reel GSYİH: "Nominal GSYİH", üretimi güncel piyasa fiyatlarıyla ölçer ve enflasyonun etkisini içerir. "Reel GSYİH" ise, enflasyondan arındırılmış, yani sabit bir baz yılının fiyatlarıyla ölçülen GSYİH'dir. Bir ülkenin üretim miktarındaki gerçek artışı görmek için Reel GSYİH'e bakılır. Kişi başına düşen GSYİH ise, toplam GSYİH'in ülke nüfusuna bölünmesiyle bulunur ve ortalama refah seviyesi hakkında bir fikir verir.