"Gündönümü" (Solstis) Nedir?
Gündönümü veya Solstis, Güneş'in, Dünya'nın Ekvator çizgisine göre gökyüzündeki en kuzey veya en güney noktasına ulaştığı anı tanımlayan astronomik bir olaydır. Bu olay, yılda iki kez gerçekleşir ve yaz ile kış mevsimlerinin başlangıcını işaret eder. "Solstis" kelimesi, Latince "sol" (güneş) ve "sistere" (durmak) kelimelerinden gelir, çünkü bu günlerde Güneş'in gökyüzündeki yükselişi adeta durmuş gibi görünür.
Neden Olur?: Dünya'nın 23.5 derecelik eksen eğikliği nedeniyle, yörünge hareketi sırasında, bazen Kuzey Yarım Küre, bazen de Güney Yarım Küre Güneş'e doğru maksimum düzeyde eğilir. Gündönümleri, bu maksimum eğilmenin yaşandığı anlardır.
İki Gündönümü: 1. Yaz Gündönümü (Summer Solstice): Bir yarım kürenin Güneş'e doğru en fazla eğildiği zamandır. O yarım küre için yılın en uzun gününün ve en kısa gecesinin yaşandığı, yaz mevsiminin astronomik başlangıcıdır. Kuzey Yarım Küre'de genellikle 21 Haziran'da, Güney Yarım Küre'de ise 21 veya 22 Aralık'ta gerçekleşir. 2. Kış Gündönümü (Winter Solstice): Bir yarım kürenin Güneş'ten en uzağa doğru en fazla eğildiği zamandır. O yarım küre için yılın en kısa gününün ve en uzun gecesinin yaşandığı, kış mevsiminin astronomik başlangıcıdır. Kuzey Yarım Küre'de 21 veya 22 Aralık'ta, Güney Yarım Küre'de ise 21 Haziran'da gerçekleşir.
Kültürel Önemi: Gündönümleri, tarih boyunca birçok kültür için önemli olmuştur. Stonehenge gibi birçok antik anıtın, gündönümlerindeki güneşin doğuşu veya batışıyla hizalandığı düşünülmektedir. Bu günler, hasat, yeniden doğuş ve ışığın dönüşü gibi temalarla ilişkili birçok festival ve ritüele ev sahipliği yapar.