Yerin Derinliklerinden Gelen Öfke: Volkanik Patlama

Volkanik patlama, Dünya'nın mantosundan gelen erimiş kaya (magma), gazlar ve küllerin, bir yanardağın ağzından veya çatlaklarından yeryüzüne şiddetli bir şekilde püskürmesi olayıdır. Patlamanın şiddeti ve türü, magmanın kimyasal yapısına ve içerdiği gaz miktarına bağlıdır.

Magma ve Basınç: Yerkabuğunun altında, "magma odası" adı verilen bölgelerde erimiş kaya birikir. Bu magma, çevresindeki kayalardan daha az yoğun olduğu için yukarı doğru yükselme eğilimindedir. Magma yükseldikçe, üzerindeki basınç azalır. Basıncın azalması, magmanın içinde çözünmüş halde bulunan su buharı ve karbondioksit gibi gazların, tıpkı çalkalanmış bir gazoz şişesinin kapağı açıldığında olduğu gibi, aniden genleşerek kabarcıklar oluşturmasına neden olur.

Patlama Türleri: Bu genleşen gaz kabarcıkları, patlamanın itici gücünü oluşturur. Magmanın viskozitesi (akışkanlığa karşı direnci) patlamanın türünü belirler. Eğer magma akışkan (düşük viskoziteli) ise, gazlar kolayca kaçabilir ve lav akıntıları şeklinde daha sakin "efüzif" patlamalar meydana gelir (Hawaii tipi). Eğer magma yoğun ve yapışkan (yüksek viskoziteli) ise, gazlar kaçamaz ve içeride muazzam bir basınç biriktirir. Bu basınç kayaların direncini aştığında, "plinian" tipi olarak bilinen, gökyüzüne kilometrelerce kül, gaz ve kaya parçası püskürten çok şiddetli "eksplozif" patlamalar yaşanır.

Tehlikeleri: Volkanik patlamalar; lav akıntıları, piroklastik akıntılar (çok sıcak gaz ve kül bulutları), volkanik küller (uçak motorlarını durdurabilir, çatıları çökertebilir), asit yağmurları ve lahar (volkanik çamur akıntısı) gibi birçok tehlike yaratır.

Kelimeler: volkanik patlama, yanardağ, doğa olayları, magma, lav, jeoloji, volkanoloji