Göksel Gölge Oyunları: Güneş ve Ay Tutulmaları
Güneş ve Ay tutulmaları, üç gök cisminin (Güneş, Dünya ve Ay) aynı hizaya gelmesiyle (bu duruma "syzygy" denir) oluşan, en etkileyici astronomik doğa olaylarından ikisidir. Bu olaylar, Ay'ın Dünya etrafındaki ve Dünya'nın Güneş etrafındaki yörüngelerinin bir sonucudur.
Güneş Tutulması: Güneş tutulması, Ay'ın yörünge hareketi sırasında Dünya ile Güneş'in arasına girmesiyle meydana gelir. Bu durumda Ay, Güneş'in ışığını engeller ve gölgesini Dünya'nın üzerine düşürür. Bu gölgenin düştüğü dar bir koridor üzerindeki gözlemciler için Güneş geçici olarak kararır. Eğer Ay, Güneş diskini tamamen kapatırsa "Tam Güneş Tutulması" yaşanır ve Güneş'in taç katmanı (korona) çıplak gözle görülebilir hale gelir. Ay, Güneş'i kısmen kapatırsa "Parçalı Güneş Tutulması", Ay'ın Dünya'ya en uzak konumunda olup Güneş diskini tam kapatamadığı durumlarda ise "Halkalı Güneş Tutulması" meydana gelir.
Ay Tutulması: Ay tutulması, Dünya'nın Güneş ile Ay'ın arasına girmesi ve kendi gölgesini Ay'ın üzerine düşürmesiyle oluşur. Bu olay sadece Ay'ın "Dolunay" evresinde gerçekleşebilir. Dünya'nın gölgesi, "umbra" (tam gölge) ve "penumbra" (yarı gölge) olmak üzere iki kısımdan oluşur. Ay, tamamen umbranın içine girdiğinde "Tam Ay Tutulması" yaşanır. Bu sırada Ay, Dünya atmosferinden kırılarak üzerine düşen Güneş ışığı nedeniyle genellikle "Kanlı Ay" olarak da adlandırılan kırmızımsı-turuncu bir renge bürünür.
Neden Her Ay Olmaz?: Ay'ın yörünge düzlemi, Dünya'nın yörünge düzlemine (ekliptik) göre yaklaşık 5 derece eğiktir. Bu nedenle, Güneş, Dünya ve Ay her ay mükemmel bir şekilde aynı hizaya gelmez. Tutulmalar, sadece Ay'ın yörüngesinin ekliptik düzlemi kestiği "düğüm" noktalarına yakın olduğu zamanlarda meydana gelir.