Herkesin Malı: Kamu Malı ve Bedavacılık Sorunu
Kamu malı, ekonomi biliminde, belirli iki temel özelliğe sahip olan mal ve hizmetleri tanımlamak için kullanılan bir terimdir. Bu özellikler, kamu mallarının özel sektör tarafından yeterince üretilmemesine ve genellikle devlet tarafından finanse edilmesine neden olur.
İki Temel Özellik: Bir malın kamu malı sayılabilmesi için şu iki koşulu sağlaması gerekir: 1. Dışlanamazlık (Non-excludability): Mal veya hizmet üretildikten sonra, bedelini ödemeyen insanları onu kullanmaktan mahrum bırakmak imkansız veya çok maliyetlidir. 2. Rakipsizlik (Non-rivalry): Bir kişinin o malı veya hizmeti kullanması, başka bir kişinin aynı anda onu kullanmasını engellemez veya onun faydasını azaltmaz.
Klasik Örnekler: En klasik kamu malı örneği "ulusal savunma"dır. Bir ülkenin ordusu ülkeyi koruduğunda, o ülkedeki hiç kimse bu korumanın dışında tutulamaz ve bir kişinin korunması diğerinin korunmasını azaltmaz. Diğer örnekler arasında sokak aydınlatması, deniz fenerleri ve temel bilimsel araştırmalar yer alır.
Bedavacılık Sorunu (Free-Rider Problem): Kamu mallarının bu özellikleri, "bedavacılık sorunu" adı verilen bir probleme yol açar. İnsanlar, bir maldan bedelini ödemeden de faydalanabildiklerini bildiklerinde, o malın üretimi için gönüllü olarak ödeme yapmaktan kaçınma eğiliminde olurlar. Herkes "başkası ödesin, ben de kullanayım" diye düşündüğü için, eğer bu malın üretimi piyasaya bırakılırsa, hiç kimse kar edemeyeceği için özel firmalar tarafından ya hiç üretilmez ya da çok az üretilir. Bu bir piyasa başarısızlığıdır ve bu nedenle kamu malları genellikle vergiler yoluyla finanse edilir ve devlet tarafından sağlanır.